Słuchanie stanowi fundament każdej komunikacji językowej. Jest to pierwsza umiejętność, którą nabywamy jako dzieci, i stanowi podstawę naszej dalszej nauki języka. Nie bez powodu słuchanie ze zrozumieniem jest jednym z głównych elementów egzaminów językowych. Wyniki ostatnich egzaminów ósmoklasisty wskazują na potrzebę rozwijania tej umiejętności u uczniów, szczególnie w kontekście rozumienia szczegółów tekstu.
Penny Ur wskazuje na szereg przyczyn trudności w rozumieniu ze słuchu. Problemy mogą wynikać zarówno z trudności w rozpoznaniu dźwięków, jak i ze skupienia się na odbiorze tekstu bez możliwości zrozumienia jego treści. Znacznie to utrudnia proces uczenia się języka obcego. Na szczęście, istnieją strategie, które mogą pomóc zaradzić tym problemom.
Alfred Tomatis odkrył korelację między słuchem a mową, co oznacza, że nasze umiejętności słuchowe wpływają na naszą zdolność do poprawnego wypowiadania się w danym języku. Dlatego tak istotne jest rozwijanie umiejętności słuchania ze zrozumieniem już od najmłodszych lat.
Nauczyciele mogą pomóc uczniom w doskonaleniu słuchania ze zrozumieniem. Istotne jest także zapewnienie uczniom odpowiedniego zasobu słownictwa oraz nauka strategii egzaminacyjnych już od wczesnych lat nauki.
Słuchanie może być bierne lub czynne. Podczas słuchania bierne, skupiamy się na dźwiękach i intonacji, natomiast w przypadku słuchania czynnego aktywnie angażujemy się w zrozumienie treści i konstrukcji językowych. Kluczowe jest regularne i różnorodne słuchanie, które powinno być dostosowane do zainteresowań ucznia.
Umiejętność słuchania ze zrozumieniem jest niezbędna w opanowaniu języka obcego i zdaniu z dobrym wynikiem egzaminu czy matury. Nauczyciele powinni rozwijać tę umiejętności u swoich uczniów poprzez stosowanie różnorodnych metod nauczania i zapewnienie odpowiedniego wsparcia. Dzięki temu uczniowie będą bardziej pewni siebie w komunikacji językowej i osiągną lepsze wyniki na egzaminach językowych.
Warto jest zdawać sobie sprawę z tego, co ma wpływ na niepowodzenia uczniów, wynikające z niezrozumienia tekstu:
Przykłady strategii, które mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności słuchania ze zrozumieniem:
Strategie egzaminacyjne, które wdrażamy od najmłodszych lat:
Opis strategii:
- Strategia „shadowing” to skuteczna strategia rozumienia tekstu ze słuchu, która pomaga w szybszym przyswajaniu nowego języka. Polega ona na tym, że osoba słucha nagrania lub mówcy w czasie rzeczywistym i jednocześnie powtarza to, co słyszy z minimalnym opóźnieniem.
- Ćwiczenie wymowy wpływa na poprawę rozumienia ze słuchu, ponieważ pomaga zrozumieć osobie uczącej się strukturę dźwiękową i akcentową języka obcego. Gdy stajemy się bardziej zaznajomieni z tymi strukturami, stajemy się bardziej wrażliwi na nie podczas słuchania i potrafimy je rozpoznać. Jeśli źle nauczymy się wymawiać słówka w języku obcym nie rozpoznamy ich podczas słuchania.
- Podobnie działają ćwiczenia fonetyczne, kiedy musimy rozróżnić między sobą dwa podobne wyrazy, które różnią się tylko jednym dźwiękiem. W podręcznikach często mamy do czynienia z takimi ćwiczeniami- są bardzo ważne, nie rezygnujmy z nich.
- Podczas wielokrotnego odsłuchiwania nagrania, mamy szansę na lepsze zrozumienie poszczególnych słów i zwrotów, które mogłyby być dla nas niejasne podczas pierwszego odsłuchu. To pozwala na uzupełnienie brakujących fragmentów i zwiększenie ogólnej zrozumiałości tekstu. Podczas każdego kolejnego odsłuchu możemy skoncentrować się na innych aspektach nagrania, takich jak szczegóły treści, intonacja, akcent czy gramatyka. To pozwala na bardziej wszechstronne zrozumienie tekstu i lepsze wyłapanie jego niuansów.
- Notowanie może pomóc w utrzymaniu skupienia podczas słuchania, ponieważ angażuje dodatkowy zmysł (wzrok). Jest to forma aktywnego słuchania, kiedy musimy skoncentrować się np. na usłyszeniu konkretnych informacji, a mamy obawę, że nie zapamiętamy wszystkiego.
- Nowy tekst to także nowe słówka, warto je sobie zanotować, również w kontekście i przetłumaczyć.
- Regularne słuchanie treści w języku obcym pozwala na stopniowe dostosowywanie się do tempa mowy, akcentu, intonacji i używanego słownictwa. To prowadzi do ogólnej poprawy rozumienia mowy w danym języku, do stopniowego poszerzania zasobu słownictwa i doskonalenia gramatyki języka obcego, prowadzi do poprawy szybkości przetwarzania i zrozumienia mowy w czasie rzeczywistym.
- Jeśli mamy problem ze zrozumieniem nagrania, jest zbyt trudne, możemy sięgnąć po transkrypcję. Czytanie transkrypcji podczas słuchania pozwala na szybsze zrozumienie słów i zwrotów, które mogą być niejasne lub trudne do rozpoznania tylko na podstawie słuchania, może również pomóc w zrozumieniu kontekstu rozmowy lub tekstu, co może ułatwić zrozumienie sensu wypowiedzi, szczególnie jeśli w nagraniu mamy do czynienia z szybkim tempem mówienia lub dłuższą wypowiedzią.